پایش زیستی و منشأیابی ترکیبات pah با استفاده از تخم‏های چهار گونه پرستو دریایی و رسوبات در جزایر شیدور و بنی‏فارور، خلیج فارس

پرندگان دریایی و گونه¬های آشیان ساحلی نسبت به نفت خام آزاد شده به محیط زیست دریایی آسیب پذیر هستند. تخم این پرندگان ماتریس مناسبی برای پایش آلاینده¬های آبی است که به کرات در تحقیقات مختلف بکار رفته است. مناطق مورد مطالعه با تأثیر پذیری از محیط اطراف، در معرض آلاینده های آلی و معدنی موجود در نفت خام قرار دارند. هدف اصلی از این مطالعه دستیابی به غلظت، منشأ و الگوی ترکیبی ترکیبات pah در محتویات تخم و رسوب سواحل به‏منظور امکان¬سنجی استفاده از تخم پرندگان برای پایش این ترکیبات در این جزایر بود. برای این منظور رسوبات سطحی از 18 ایستگاه (در هر جزیره نه ایستگاه) و تعداد 43 تخم پرنده از 4 گونه پرستوی دریایی واقع در دو جزیره غیر مسکونی شیدور و بنی¬فارور در منطقه خلیج فارس در تیرماه 1391 نمونه¬برداری انجام گرفت. استخراج ترکیبات pah با استفاده از حلال¬های آلی و دو مرحله کروماتوگرافی ستونی و آنالیز این ترکیبات، با استفاده از دستگاه gc-ms برای 30 ترکیب pahانجام گرفت. نتایج نشان داد که غلظت این ترکیبات در نمونه¬های رسوب در محدوده 1122- 515 نانوگرم برگرم وزن خشک و درتخم پرندگان بین 519-67 نانوگرم بر گرم وزن تر قرار داشت. میانگین غلظت ترکیبات pah در محتویات تخم چهار گونه پرنده مورد مطالعه در هر کدام از جزایر و مقایسه بین گونه¬های مشابه دو جزیره به تفکیک، اختلاف معنی¬دار ندارد. نسبت¬های تشخیصی در هر دو نوع نمونه رسوبات و تخم پرندگان منشأ غالب ترکیبات pah را پتروژنیک نشان دادند. الگوی ترکیبی ترکیبات pah در محتویات تخم پرندگان و رسوبات الگویی مشابه و در نتیجه توافق خوبی را نشان دادند. با توجه به نتایج فوق از این مطالعه می¬توان نتیجه گرفت که تخم پرستوهای دریایی مطالعه شده می¬توانند پایشگر زیستی خوبی برای ترکیبات pah ‏در دو جزیره شیدور و بنی¬فارور باشند.